راهنمای جامع انتخاب بهترین روغن برای انواع کمپرسورها

مقدمه

انتخاب روغن مناسب برای کمپرسور، نقشی حیاتی در عملکرد، راندمان و طول عمر آن دارد. استفاده از روغن نامناسب می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی به کمپرسور، کاهش راندمان و افزایش هزینه‌های تعمیر و نگهداری شود. این راهنما، اطلاعات جامعی را در مورد انواع روغن‌های کمپرسور، ویژگی‌های آن‌ها و نحوه انتخاب روغن مناسب برای انواع کمپرسورها ارائه می‌دهد.

وظایف روغن کمپرسور

روغن کمپرسور وظایف متعددی را بر عهده دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• روانکاری: کاهش اصطکاک بین قطعات متحرک کمپرسور
• خنک‌کاری: انتقال حرارت از قطعات کمپرسور به منظور جلوگیری از افزایش دما
• آب‌بندی: ایجاد آب‌بندی بین قطعات به منظور جلوگیری از نشتی گاز
• پاک‌سازی: حذف ذرات و آلودگی‌ها از داخل کمپرسور
• محافظت در برابر خوردگی: جلوگیری از خوردگی قطعات فلزی کمپرسور

انواع روغن کمپرسور بر اساس پایه

روغن‌های کمپرسور بر اساس نوع پایه به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

• روغن معدنی (Mineral Oil)
• روغن سنتتیک (Synthetic Oil)

روغن معدنی (Mineral Oil)

روغن‌های معدنی از پالایش نفت خام به دست می‌آیند. این روغن‌ها ارزان‌تر از روغن‌های سنتتیک هستند، اما در دماهای بالا و پایین عملکرد ضعیف‌تری دارند. همچنین، روغن‌های معدنی در برابر اکسیداسیون و تجزیه حرارتی مقاومت کمتری دارند.

روغن سنتتیک (Synthetic Oil)

روغن‌های سنتتیک به صورت شیمیایی تولید می‌شوند و دارای خواص بهتری نسبت به روغن‌های معدنی هستند. این روغن‌ها در دماهای بالا و پایین عملکرد بهتری دارند، در برابر اکسیداسیون و تجزیه حرارتی مقاوم‌تر هستند و طول عمر بیشتری دارند. با این حال، قیمت روغن‌های سنتتیک از روغن‌های معدنی بالاتر است.

انواع مختلفی از روغن‌های سنتتیک وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• روغن پلی آلفا الفین (PAOs)
• روغن استر (Ester)
• روغن پلی آلکیلن گلیکول (PAG)

روغن پلی آلفا الفین (PAOs)

روغن‌های PAO از جمله پرکاربردترین روغن‌های سنتتیک هستند. این روغن‌ها پایداری حرارتی و اکسیداسیون بسیار خوبی دارند و برای استفاده در دماهای بالا مناسب هستند. همچنین، روغن‌های PAO با اکثر گازهای مبرد سازگار هستند.

روغن استر (Ester)

روغن‌های استر دارای خواص روانکاری عالی هستند و با طیف گسترده‌ای از گازهای مبرد سازگار هستند. این روغن‌ها به ویژه برای استفاده در سیستم‌های تبرید با مبردهای HFC و HFO مناسب هستند. با این حال، روغن‌های استر ممکن است در برابر رطوبت حساس باشند.

روغن پلی آلکیلن گلیکول (PAG)

روغن‌های PAG دارای خواص روانکاری بسیار خوبی هستند و به طور خاص برای استفاده در سیستم‌های تبرید با مبرد R-134a طراحی شده‌اند. این روغن‌ها با سایر گازهای مبرد سازگار نیستند و باید فقط در سیستم‌هایی که برای آن‌ها طراحی شده‌اند استفاده شوند.

سازگاری روغن با گاز مبرد

انتخاب روغن کمپرسوری که با گاز مبرد مورد استفاده در سیستم سازگار باشد، بسیار مهم است. عدم سازگاری روغن و مبرد می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند کاهش راندمان سیستم، آسیب به کمپرسور و خرابی قطعات شود. سازگاری روغن و مبرد باید بر اساس توصیه‌های سازنده کمپرسور و مبرد تعیین شود.

انتخاب روغن بر اساس نوع کمپرسور

نوع کمپرسوری که در سیستم استفاده می‌شود، عامل مهم دیگری در انتخاب روغن مناسب است. انواع مختلف کمپرسورها نیازهای متفاوتی از نظر روانکاری دارند. در ادامه، به بررسی روغن‌های مناسب برای انواع مختلف کمپرسورها می‌پردازیم.

کمپرسورهای رفت و برگشتی (Reciprocating)

کمپرسورهای رفت و برگشتی معمولاً در سیستم‌های تبرید کوچک و متوسط ​​استفاده می‌شوند. این کمپرسورها نیاز به روغن‌هایی با ویسکوزیته بالا دارند تا بتوانند قطعات متحرک را به خوبی روانکاری کنند و از سایش آن‌ها جلوگیری کنند. روغن‌های معدنی و سنتتیک با ویسکوزیته مناسب می‌توانند در این کمپرسورها استفاده شوند.

کمپرسورهای روتاری اسکرو (Rotary Screw)

کمپرسورهای روتاری اسکرو در سیستم‌های تبرید بزرگ و صنعتی استفاده می‌شوند. این کمپرسورها نیاز به روغن‌هایی با پایداری حرارتی بالا دارند تا بتوانند در دماهای بالا بدون تجزیه شدن به خوبی عمل کنند. روغن‌های PAO و استر معمولاً برای استفاده در این کمپرسورها توصیه می‌شوند.

کمپرسورهای سانتریفیوژ (Centrifugal)

کمپرسورهای سانتریفیوژ در سیستم‌های تبرید بسیار بزرگ و صنعتی استفاده می‌شوند. این کمپرسورها نیاز به روغن‌هایی با ویسکوزیته پایین دارند تا بتوانند به راحتی در سیستم گردش کنند و قطعات متحرک را به خوبی روانکاری کنند. روغن‌های PAO با ویسکوزیته پایین معمولاً برای استفاده در این کمپرسورها توصیه می‌شوند.

کمپرسورهای اسکرال (Scroll)

کمپرسورهای اسکرال در سیستم‌های تهویه مطبوع و تبرید کوچک و متوسط ​​استفاده می‌شوند. این کمپرسورها نیاز به روغن‌هایی با خواص روانکاری عالی دارند تا بتوانند از سایش قطعات متحرک جلوگیری کنند. روغن‌های استر معمولاً برای استفاده در این کمپرسورها توصیه می‌شوند.

روغن‌های تخصصی برای کاربردهای خاص

در برخی از کاربردهای خاص، نیاز به استفاده از روغن‌های تخصصی با ویژگی‌های منحصر به فرد است. به عنوان مثال، در سیستم‌های تبرید آمونیاکی، باید از روغن‌هایی استفاده شود که با آمونیاک سازگار باشند.

سیستم‌های تبرید آمونیاکی

در سیستم‌های تبرید آمونیاکی، استفاده از روغن‌های معدنی تصفیه شده یا روغن‌های PAO که به طور خاص برای استفاده با آمونیاک فرموله شده‌اند، توصیه می‌شود. روغن‌های استر به دلیل واکنش با آمونیاک در این سیستم‌ها استفاده نمی‌شوند.

کمپرسورهای گاز طبیعی

برای کمپرسورهای گاز طبیعی، روغن‌هایی با پایداری شیمیایی بالا و مقاومت در برابر حل شدن گاز در روغن مورد نیاز است. روغن‌های PAO و روغن‌های هیدروکربنی سنتتیک معمولاً برای این کاربرد توصیه می‌شوند.

اهمیت ویسکوزیته روغن

ویسکوزیته روغن، معیاری از مقاومت آن در برابر جریان یافتن است. انتخاب ویسکوزیته مناسب روغن برای کمپرسور، بسیار مهم است. روغن با ویسکوزیته خیلی کم نمی‌تواند روانکاری کافی را فراهم کند، در حالی که روغن با ویسکوزیته خیلی زیاد می‌تواند باعث افزایش اصطکاک و کاهش راندمان شود.

انتخاب روغن اشتباه ویسکوزیته می تواند باعث آسیب به قطعات کمپرسور شود.

درجات ویسکوزیته (Viscosity Grades)

ویسکوزیته روغن‌ها با استفاده از استانداردهای مختلفی مانند ISO VG (International Standards Organization Viscosity Grade) تعیین می‌شود. در این استاندارد، روغن‌ها بر اساس ویسکوزیته سینماتیک خود در دمای 40 درجه سانتیگراد درجه‌بندی می‌شوند. به عنوان مثال، روغن ISO VG 32 دارای ویسکوزیته سینماتیک 32 سانتی استوک در دمای 40 درجه سانتیگراد است.

انتخاب ویسکوزیته مناسب

ویسکوزیته مناسب روغن کمپرسور باید بر اساس توصیه‌های سازنده کمپرسور تعیین شود. این توصیه‌ها معمولاً در دفترچه راهنمای کمپرسور ذکر می‌شوند.

نگهداری از روغن کمپرسور

نگهداری صحیح از روغن کمپرسور، نقش مهمی در افزایش طول عمر کمپرسور و حفظ راندمان آن دارد. مهم‌ترین نکات در نگهداری از روغن کمپرسور عبارتند از:

• نمونه‌برداری از روغن: به طور دوره‌ای از روغن نمونه‌برداری کنید تا کیفیت آن را بررسی کنید.
• آنالیز روغن: نمونه‌های روغن را به آزمایشگاه بفرستید تا آنالیز شوند و از وجود آلودگی، رطوبت و سایر مشکلات احتمالی مطلع شوید.
• تعویض روغن: روغن را در فواصل زمانی توصیه‌شده توسط سازنده کمپرسور تعویض کنید.

نمونه‌برداری از روغن

نمونه‌برداری از روغن باید به صورت صحیح انجام شود تا نتایج آنالیز دقیق باشند. قبل از نمونه‌برداری، مطمئن شوید که کمپرسور خاموش است و فشار داخل آن تخلیه شده است. از یک ظرف تمیز و خشک برای جمع‌آوری نمونه استفاده کنید و آن را به درستی برچسب بزنید.

آنالیز روغن

آنالیز روغن می‌تواند اطلاعات ارزشمندی در مورد وضعیت روغن و کمپرسور 제공 کند. برخی از مهم‌ترین آزمایش‌هایی که بر روی روغن انجام می‌شوند عبارتند از:

• اندازه‌گیری ویسکوزیته: برای بررسی تغییرات ویسکوزیته روغن
• اندازه‌گیری عدد اسیدی (Acid Number): برای بررسی میزان اکسیداسیون روغن
• اندازه‌گیری عدد بازی (Base Number): برای بررسی میزان افزودنی‌های بازی روغن
• اندازه‌گیری میزان آب: برای بررسی وجود رطوبت در روغن
• اندازه‌گیری میزان ذرات: برای بررسی وجود ذرات معلق در روغن
• آنالیز عنصری: برای بررسی وجود فلزات سایش در روغن

فواصل تعویض روغن

فواصل تعویض روغن باید بر اساس توصیه‌های سازنده کمپرسور و نتایج آنالیز روغن تعیین شود. در شرایط عادی، روغن کمپرسور باید هر 2000 تا 4000 ساعت کارکرد تعویض شود. در شرایط سخت‌تر، مانند دماهای بالا یا وجود آلودگی، فواصل تعویض روغن باید کوتاه‌تر باشد.

نتیجه‌گیری

انتخاب روغن مناسب برای کمپرسور، یک تصمیم مهم است که به عملکرد، راندمان و طول عمر آن تاثیر می‌گذارد. با در نظر گرفتن نوع کمپرسور، گاز مبرد، شرایط کاری و توصیه‌های سازنده، می‌توانید روغن مناسب را انتخاب کنید. همچنین، نگهداری صحیح از روغن کمپرسور، نقش مهمی در حفظ عملکرد بهینه آن دارد.